موسیقی ایرانی به روایت آثار بازمانده و متون از عهد باستان تا قرن ششم ه.ق

هنر موسیقی، همواره در همه جوامع پیشرفته و متمدن به عنوان هنری که سر چشمه الهی دارد، مورد اهمیت بوده است. این هنر زیبا و ظریف در کشور ما ایران نیز پیشینه ای طولانی دارد که به یکباره به وجود نیامده و در طی مسیری طولانی تغییر و تحول یافته و به تکامل رسیده است. در تحقیق پیش رو با جمع آوری متون باستانی، مطالعه کتاب های تاریخی و مرتبط با موسیقی، کنکاش در آثار باستانی و جستجو در منابع ادب فارسی، به نتایج قابل توجهی درباره پیشینه موسیقی ایران از هخامنشیان تا قرن ششم هجری قمری و کاربرد آن در مراسم و مکان های مختلف رسیده ایم. به نظر می رسد که این هنر زیبا در همه ادوار تاریخ با زندگی مردم آمیخته بوده و غنی و فقیر نیز از آن مستثنی نبوده اند. البته موسیقی کاربرد های گوناگون داشته و در برخی از زمان ها با توجه بیشتر یا کمتر به آن نگریسته می شده و در زمانی مانند دوره ساسانی به اوج خود رسیده است. ایرانیان باستان از موسیقی در رزم و بزم و حتی مراسم آئینی بهره می جستند اما به دلیل نبودن خط نوشتاری موسیقی نتوانستند آن را به صورت کتبی ثبت کنند و از طریق سینه به سینه به نسل های بعد منتقل کردند. امروزه از چگونگی دستگاه ها و طرز نواختن لحن های باستان آگاهی نداریم اما با نام برخی از گوشه ها، دستان ها و لحن های باستان به کمک برخی از نویسندگان مسلمان آشنا هستیم که برخی از آن ها در موسیقی امروز ما کاربرد دارند. هدف از انجام این تحقیق بررسی مواردی است که تا کنون پژوهشگران دیگر کمتر به آن ها پرداخته اند یا از دید دیگری به این مقوله نگریسته اند. در این پژوهش سعی نگارنده بر نگرشی جدید و همه جانبه به موسیقی سنتی و اصیل ایرانی است. به امید آن که گوشه های تاریک و نکات مبهم پیشینه هنر موسیقی ایران برای نگارنده و خوانندگان تا حدودی روشن شود و به سوالاتی رایج همچون، موسیقی ایرانی از چه دوره ای مورد اهمیت قرار گرفته است ؟ از چه سازهایی در چه ادواری استفاده می شده است ؟ نوازندگان این سازها چه کسانی بوده اند ؟ آیا زنان در موسیقی ایرانی نقشی داشته اند ؟ در چه زمانهایی و در چه مکانهایی موسیقی کاربرد داشته است ؟ آیا متون باستانی به موسیقی پرداخته اند؟ آیا در مراسم دینی و آیینی موسیقی جایگاهی داشته است و غیره پاسخ هایی قانع کننده داده شود . باشد که برای اولین بار تحقیقی جامع و در بر دارنده تمامی زمینه های تاریخی، متون باستانی ، باستانشناسی و منظومه های ادبی ، صورت پذیرد